Yabancı Yatırımlar

Yabancı yatırımları ilk olarak Osmanlı'da özellikle hizmet sektöründe (elektrik, havagazı vs.) görüyoruz. Lozan'la birlikte kapitülasyonlar kaldırılıyor fakat 1950'de çok partili hayata geçilmesiyle ekonomi liberalleşiyor. 1951'de Yabancı Yatırımları Teşvik Kanunu çıkartılıyor. O zamanlar yabancılar, yatırımlarının ancak %10'unu kendi ülkelerine götürebilirlerken, Türkiye'de yatırım yapmak pek cazip değildi. 1954'te çıkarılan yeni bir sanayi kanunuyla bu durum biraz olsun düzeltilse de, o zamanın siyaset karışıklığı ve karmaşık bürokrasi bu yatırımları engelliyor.


Bir yatırımcı neden yabancı bir ülkeyi seçer?
*Kar elde etmek için, özellikle gelişmemiş ve az gelişmiş ülkelerde istihdam ucuz ve rekabet oranı düşüktür.
*O ülkede siyasi ve ekonomik anlamda istikrar olması önemli bir faktör.
*Hukuk güvenliği ve standardının olması gerekiyor. (Uyuşmazlıkların çözümünde tahkime gidilebilmesi).
*Merkezi konum, kolay ulaşım (para transferlerinin kolaylıkla yapılabilmesi)

Bir ülke neden yabancı yatırımcı istesin?
* Yeni teknoloji, yeni ürünlerle birlikte hayat standardının yükselmesi,
* İstihdamın sağlanması.

Yatırımları 2'ye ayırıyoruz:
1)Dolaylı Yatırım: Kısa vadeli, sıcak para hareketleridir. Bir kriz durumunda yatırımcı parasını aniden çekebilir. Bu sebeple aslında pek istenmeyen ve ülke ekonomisine zararlı bir yatırım şeklidir.

2)Doğrudan Yatırım: Gelişmemiş ülkelerde sermayenin kısıtlı ve hukuk güvenliğinin yetersiz olması sebebiyle daha çok gelişmiş ülkelerde görülür. Dolaylı yatırımdan iki tane farkı vardır; doğrudan yatırımda denetim ve idare üstünde etkisi vardır ve doğrudan yatırımcı risk alır ve uzun sürelidir; gittiği yerin piyasasında hakim olmak ister.

Güncel Olan Düzenleme 2003 Doğrudan Yabancı Yatırım Kanunu
=> Önceki sistemde onay ve izin alınması gerekirken, bu yeni düzenlemeyle birlikte bildirim yeterli olmaktadır. Çok daha liberal bir düzenlemedir.
=> Yatırım ve yatırımcı kavramları değişmiş ve uluslararası standarda çekilmiştir.

11 tane prensibi vardır bu kanunun, bunlar:
1) Yatırım serbestisi ve milli muamele
2) Hiçbir şart altında yatırımcının malları devletleştirilemez.
3) Transfer serbestisi
4) Uyuşmazlıkların çözümü (tahkim)
5) Yabancı personel çalıştırılması (özellikle arz eden sektör için kilit personel)
6) Taşınmaz edinme serbestisi : Bu madde 2008'de iptal edilmiştir.


*Yabancı yatırımcıların dünya çapında korunmaları ile ilgili 2 tane uluslararası sözleşme var:
ICSID: Uyuşmazlıkların çözümü için bir çözüm merkezi işlevi vardır. Gitmek için üç şart vardır: uyuşmazlığın gerçekleştiği iki ülkenin de taraf devlet olmaları, hukuki bir uyuşmazlık olmalı ve her somur uyuşmazlıkta iki taraf da söz konusu uyuşmazlıkların çözümü için ICSID'e yetki vermek zorundadır.
MIGA: Dünya Bankası tarafından gelişmekte olan ülkelerde yapılan yatırımlara karşı bir nevi sigorta hizmeti vermektedir.

Widget for blogger by Toz Tutmaz Siyah